sáng kiến kinh nghiệm .Giáo viên ,Đỗ Thị ánh tuyết

MỘT SỐ BIỆN PHÁO GIÚP TRẺ 4-5 TUỔI HỌC TỐT MÔN TẠO HÌNH
1. Mô tả bản chất của sáng kiến7:
Thông qua các hoạt động học tập, vui chơi ở trường mà khả năng nhận thức của mỗi trẻ cũng được nâng lên, trong đó, hoạt động tạo hình là một trong những bộ môn quan trọng mang tính nghệ thuật – là phương tiện quan trọng góp phần trong việc giáo dục thẩm mỹ, đạo đức, trí tuệ, thể lực. Ngoài ra, hoạt động tạo hình là một hoạt động sáng tạo, giúp trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên trong cuộc sống, về thế giới xung quanh trẻ, giúp trẻ thể hiện xúc cảm, tình cảm của mình. Khi tham gia hoạt động tạo hình sẽ kích thích, tạo sự hứng thú trong việc tiếp thu, lĩnh hội được nội dung của bài học, của hoạt động mà yêu cầu đặt ra.
Ở lứa tuổi mầm non, trí tưởng tượng, sáng tạo, phát triển khả năng tri giác về hình dáng, cấu trúc, màu sắc của đồ vật còn nhiều hạn chế. Do đó, các sự vật hiện tượng các em chỉ có thể dễ nhớ thông qua các hoạt động khi có hình ảnh trực quan. Khi tham gia các hoạt động tạo hình, trẻ nhớ lại bằng hình tượng của đồ vật quen thuộc mà trước đó trẻ đã tri giác được. Với đặc điểm như vậy nên việc giáo dục qua hoạt động tạo hình ngay từ tuổi mẫu giáo là việc làm cần thiết và vô cùng quan trọng.
Qua nhiều năm được phân công đứng lớp Mẫu giáo Nhỡ. Là một trong những lứa tuổi cần phải chuẩn bị chu đáo một cách toàn diện về phát triển thẩm mĩ. Trên thực tế, hiệu quả đạt được ở các tiết tạo hình còn thấp, do trẻ không hứng thú với hoạt động, sản phẩm trẻ tạo ra còn ít và chưa thể hiện được sự sáng tạo. Đó là điều làm cho tôi và mỗi giáo viên đứng lớp rất trăn trở và mong muốn tìm được giải pháp, biện pháp để nâng cao chất lượng cho trẻ khi hoạt động nói chung cũng như hoạt động tạo hình nói riêng.
Cơ sở vật chất, trang thiết bị của nhà trường bảo đảm phục vụ cho công tác giảng dạy. Bản thân đã nhiều năm dạy Lớp 4-5 tuổi nên cũng đã có một số kinh nghiệm trong giảng dạy. Hơn nữa, học sinh ngoan ngoãn, chăm chỉ cũng là mặt thuận lợi không nhỏ. Cơ sở vật chất cũng còn nhiều thiếu thốn, chưa đáp ứng được nhu cầu của việc giảng dạy. Đồ dùng dạy học chưa phong phú, chưa hấp dẫn trẻ. Một số gia đình các em chưa nhận thức đúng về việc học tập của con em mình. Khi vận dụng đề tài này trẻ rất hứng thú học, được đồng nghiệp ủng hộ, cha mẹ trẻ giúp đỡ như sưu tầm các đồ dùng, đồ chơi, hấp dẫn, tạo môi trường cho trẻ hoạt động hứng thú. Giáo viên cũng đã có những nhận thức đúng đắn về việc đổi mới phương pháp, hình thức dạy học phù hợp với nội dung và đối tượng học sinh.
Bên cạnh đó nhận thức của trẻ không đồng đều, nhất là trẻ người dân tộc thiểu số. Do hạn chế về ngôn ngữ nên khó khăn khi học tạo hình. Môi trường cho trẻ hoạt động tạo hình chưa được phong phú. Một số cha mẹ còn lo làm kinh tế, nghiêng về đọc và viết chưa chú ý đến sự phát triển thẩm mĩ cho trẻ. Một số giáo viên vẫn chưa mạnh dạn đổi mới phương pháp, chưa sáng tạo trong trong giảng dạy. Các nguyên nhân, các yếu tố tác động Nhà trường tạo cơ sở vật chất đảm bảo cho quá trình dạy học. Tổ chuyên môn cũng thường xuyên tạo điều kiện để tham gia các buổi tập huấn, chuyên đề nâng cao trình độ chuyên môn. Bản thân là giáo viên giảng dạy lớp Nhỡ nhiều năm nên có kinh nghiệm trong việc lựa chọn các phương pháp, hình thức dạy học phù hợp với đối tượng học sinh. Việc tổ chức các giờ hoạt động chung của giáo viên còn gò bó, chưa có sự sáng tạo, chưa gây được hứng thú cho trẻ còn áp đặt trẻ theo khuôn mẫu; chưa biết cách hướng để trẻ thể hiện được tính sáng tạo khi tham gia hoạt động tạo hình; chưa biết tận dụng môi trường xung quanh để làm giàu các biểu tượng cho trẻ. Nhận thức của học sinh trong lớp không đồng đều. Một số gia đình chưa quan tâm tới việc học của con minh, diều này ảnh hưởng không nhỏ tới việc phối hợp với gia đình trong việc giáo dục các em. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra Tạo hình là một hoạt động mang tính nghệ thuật, nhất là ở lứa tuổi Mầm non. Nó là một hoạt động sáng tạo không thể thiếu được, thông qua hoạt động tạo hình, trẻ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên trong cuộc sống, về thế giới xunh quanh, giúp trẻ thể hiện xúc cảm, tình cảm của mình.
Khi tham gia hoạt động tạo hình dưới sự hướng dẫn của giáo viên, trẻ có thể tìm hiểu, khám phá kích thích sự hứng thú với hoạt động tạo hình. Ở trường mầm non, hoạt động tạo hình giữ vị trí quan trọng trong các hoạt động nhằm góp phần giáo dục thẩm mĩ và hình thành nhân cách cho trẻ. Dạy tạo hình cho trẻ mẫu giáo nhằm nhằm khơi gợi và phát huy khiếu thẩm mĩ vốn có ở trẻ. Tạo cho trẻ hứng thú trước cái đẹp, tiến tới hình thành thị hiếu thẩm mĩ.
Thực tế cho thấy, khi trẻ tham gia vào hoạt động tạo hình giúp trẻ phát triển khả năng tri giác màu sắc, phát triển trí tưởng tượng, sáng tạo, phát triển khả năng vận động, sự khéo léo, linh hoạt của các ngón tay, bàn tay, kỹ thuật tạo hình khiến cho trẻ thích thú. Khi hoàn thành những sản phẩm tạo hình, trẻ tiếp thu được những tri thức mới khiến cho trẻ có khả năng lĩnh hội tích cực hơn những tri thức về màu sắc, hình dạng, đường nét, bố cục, tỷ lệ, không gian…nhằm tạo cho trẻ có nhiều biểu tượng đa dạng, phong phú về thế giới xung quanh. Chính vì vậy, hoạt động tạo hình cho trẻ mầm non là một nhiệm vụ cần thiết. Trong chương trình chăm sóc giáo dục có rất nhiều hoạt động có chủ đích, hoạt động nào cũng góp phần quan trọng và cần thiết nhưng quan trọng hơn cả đó là hoạt động tạo hình.
1.1.Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện:
Giải pháp 1: Khảo sát ban đầu:
Ngay từ đầu năm học tôi tiến hành khảo sát phân loại kỹ năng xé dán của trẻ thể hiện qua số liệu sau:
– 60% trẻ chưa có khả năng tập trung chú ý.
– 64% trẻ chưa có kỹ năng xé
– 53% trẻ chưa có kỹ năng dán.
– 60% Chưa phân bổ hợp lý bố cục bức tranh.
– 64% trẻ chưa nhận xét sản phẩm
Qua quá trình khảo sát, tôi thấy các kỹ năng của trẻ không đồng điều, vẫn còn nhiều trẻ kỹ năng còn trung bình và yếu. Vậy để nâng cao kỹ năng xé dán của trẻ, trong giờ học tôi luôn quan tâm đến các cháu trung bình, yếu nhiều hơn bằng gợi ý từng bước. Động viên kịp thời để tạo hứng thú cho trẻ.
Giải pháp 2: Xây dựng nề nếp học tập trong giờ học trên lớp.
Nề nếp của trẻ là bước đầu của một tiết học, nếu chúng ta không đưa trẻ vào nề nếp thì giờ học không đạt kết quả cao. Khi trẻ có nề nếp tốt cùng với sự hướng dẫn khoa học của cô ngay ban đầu trẻ đã say mê với giờ học, luôn thể hiện cảm xúc, trí tưởng tượng cho hoạt động nghệ thuật.
Tôi đã rèn luyện nề nếp bằng cách: tạo nhóm, chia tổ, xếp xen kẽ trẻ mạnh dạn với trẻ nhút nhát.
Hình ảnh các trẻ được chia theo nhóm, xếp xen kẽ trẻ mạnh dạn với trẻ nhút nhát.
Để hình thành kỹ năng xé dán cho trẻ yếu, tôi lên kế hoạch rèn trẻ vào buổi chiều, hoạt động đón trả trẻ, hoạt động góc, hoạt động ngoài trời. Trong giờ học xé dán, tôi xếp những trẻ giỏi, khá ngồi cạnh những trẻ yếu để trẻ yếu học tập trẻ khá.
Đối với trẻ giỏi, khá: tôi gợi ý, khuyến khích để phát huy trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ để tạo ra nhiều bức tranh đẹp.
Giải pháp 3: Tạo môi trường hoạt động thuận lợi để phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo của trẻ.
Tạo điều kiện để trẻ thường xuyên tiếp xúc với môi trường xung quanh để từng bước cung cấp các biểu tượng phong phú về đối tượng cho trẻ tự khám phá bằng cách tham vào các hoạt động ngoài trời.
Các cháu tham gia hoạt động ngoài trời
Cho trẻ tiếp xúc với môi trường thiên nhiên, xã hội, giúp trẻ có cảm xúc tốt. Từ đó, trẻ thể hiện được trí tưởng tượng, sáng tạo và những cảm xúc thật sự của mình về thế giới xung quanh vào trong sản phẩm của trẻ.
Ví dụ: Trước giờ hoạt động tạo hình xé dán “vườn hoa” cho trẻ tham gia hoạt động ngoài trời:” quan sát vườn hoa trong trường” khi xé dán trẻ có thể xé nhiều bông hoa khác nhau, với những màu sắc khác nhau; hay muốn cho trẻ xé dán “chiếc lá” thì cho trẻ quan sát cây xanh trong khu vực trong trường. Nếu trẻ đã được quan sát trong thực tế thì khi hoạt động tạo hình thì trẻ sẽ biết sữ dụng phối hợp các kỹ năng xé và phối hợp màu hợp lý để tạo ra sản phẩm đẹp, sinh động và sáng tạo.
Bé đang tưới cây và quan sát cây xanh trước giờ học tạo hình theo đề tài “xé dán chiếc lá”
Tạo môi trường nghệ thuật xung quanh trẻ như: tranh trí lớp với tranh ảnh đẹp có khoa học, sắp xếp các đồ dùng một cách hợp lý, góc tạo hình luôn đựợc thay đổi theo chủ đề, trang trí góc tạo hình bằng chính sản phẩm của trẻ,. Từ đây tạo cho trẻ cảm giác mới lạ thích thú và mong muốn được tái tạo.
Ngoài tạo môi trường ở nhà trường cũng cần tạo môi trường ở gia đình và xã hội bằng hình thức trao đổi với phụ huynh, tuyên truyền, giúp phụ huynh chon thời điểm để dạy con xé dán: hướng dẫn trẻ xé từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp.
Ví dụ: Trong giờ học hôm nay cô giáo cho trẻ xé dán ” con gà con”, sau khi trả trẻ cô giáo trò chuyện với phụ huynh về bài học hôm nay những trẻ nào tốt, khá tuyên dương, những trẻ con yếu hơn trao đổi với phụ huynh về nhà hướng dẫn trẻ xé để tạo cho trẻ kỹ năng xé tốt hơn.
Giải pháp 4: Hướng dẫn phải dựa vào trẻ lấy trẻ làm trung tâm:
Trong giờ hoạt động tạo hình nói chung và giờ hoạt động xé dán nói riêng hãy để trẻ tự thể hiện, tôi luôn động viên, khuyến khích trẻ sáng tạo. Trẻ cần được động viên để thể hiện ý muốn, tình cảm, cảm xúc và những hiểu biết của trẻ đối với sự vật mà trẻ muốn được lựa chọn.
Ví dụ: Sau khi cô dẫn dắt, giới thiệu bài:” hôm nay cô sẽ cho các con xé dán cái mũ” cô gợi ý kỹ năng xé, hướng dẫn, nhắc nhỡ sau đó cho trẻ xé, cô cho trẻ xé dán, phối màu theo ý thích, sự sáng tạo của trẻ, cô chỉ hướng dẫn, động viên, khuyến khích trẻ .
Giải pháp 5: Sử dụng đồ dùng phong phú, đa dạng:
Để một giờ xé dán đạt kết quả cao thì có một yếu tố cũng góp phần vào thành công của giờ dạy đó chính là đồ dùng của cô và trẻ.
Đồ dùng học liệu ở đây phải kể đến là đồ dùng của cô là các bài xé dán theo mẫu, cũng như theo đề tài hoặc ý thích. Còn đồ dùng của trẻ không thể thiếu được trong giờ xé dán đó là giấy màu, hồ dán, bút màu, khăn lau tay
Có thể nói nếu không có đồ dùng thì sẽ không hoàn thành đuợc giờ học xé dán, đồ dùng của trẻ cần phải phong phú và đa dạng.
Muốn tạo ra một bức tranh đẹp thì đồ dùng mẫu của cô như tranh mẫu gợi ý, vật mẫu, tranh gợi ý phải đẹp, chuẩn và mang tính thẩm mỹ, tư duy của trẻ là tư duy trực quan hình tượng. Trẻ bị thu hút bởi màu sắc rực rở, những hình thù ngộ nghĩnh sinh động, dưới mắt trẻ cái gì cũng mới lạ, cũng gợi choi trẻ sự tò mò. Vì lẽ đó, tôi muốn lôi cuốn trẻ vào giờ học xé dán, ngoài những bức tranh mẫu đẹp tôi còn làm thêm một số bức tranh nữa để trẻ quan sát; ví dụ: Khi cho trẻ xé dán trang trí thiệp tặng cô giáo nhân ngày 20/10, tranh mẫu gợi ý cho trẻ không phải một tranh mà nhiều trang
Những đồ dùng đó vừa đảm bảo về nội dung và vưa đảm bảo về hình thức, màu sắc, sự an toàn, trẻ có thể quan sát và nhận xét, giúp trẻ tích lũy được nhiều cảm xúc, vốn hiểu biết để thể hiện trong tranh vẽ của mình. Từ đó phát huy được trí tưởng tượng sáng tạo của trẻ.
Giải pháp 6: Tích hợp các môn học khác vào hoạt động tạo hình:
Trong một tiết hoat động tạo hình tôi cũng có thể tích hợp, lồng ghép các môn học khác nhau vào để tiết hoc thêm hấp dẫn , sinh động và cuốn hút trẻ chú ý vào giờ hoc.
– Môn làm quen với toán:
Ví dụ: Cho trẻ xé màu trang trí hình vuông, hình tròn; đếm sản phẩm trẻ tạo ra được trong mỗi bức tranh.
– Môn làm quen với môi trường xung quanh.
Ví dụ: Xé dán bông hoa, xé giấy màu trang trí ngôi nhà,các loại quả hay phương tiện giao thông
– Môn văn học:
Ví dụ: Dẫn dắt trẻ vào bài bằng bài thơ” cái bát xinh xinh” cho xé dán cái bát.
– Môn âm nhạc:
Ví dụ: Dẫn dắt trẻ vào bài bằng bài hát” cháu thương chú bộ đội” cho trẻ xé dán trang trí thiệp tặng các chú bộ độ.
Giải pháp 7: Học tạo hình ở mọi lúc, mọi nơi.
Trẻ được làm quen với mmôi trường xung quanh khi đi dạo chơi trẻ được ngắm nhìn sự vật thật, được sờ nắm, khi cho trẻ hoạt động ngoài trời cô cho trẻ xé dán.
– Gìờ sinh hoạt chiều:
Ví dụ: khi trò chuyện với trẻ về nghề nông tôi cho trẻ xé dán đồ dùng nghề nông: xé dán cái liềm, cây cuốc
– Ở hoạt động góc:
Ở góc nghệ thuật cho một nhóm trẻ có thể tạo nên một bức tranh xé dán” ngôi nhà của bé”.
– Vào cuối tháng tôi tổ chức cho trẻ cuộc thi” bé khéo tay” ngay tại lớp mình.
Các bé đang tham gia hội thi :” bé khéo tay” theo chủ đề thực vật
Để khuyến khích trẻ hoạt đông tạo hình tích cực.
– Bên cạnh dạy tạo hình ở lớp tôi con đề xuất với ban giám hiệu nhà trường tổ chức các hội thi bé khéo tay giữa các lớp, các khối lớp với nhau.
– Ngoài ra, tôi thường gợi ý cho trẻ tạo hình ở nhà bằng cách trao đổi với phụ huynh để cùng nhắc nhở động viên trẻ hơn.
Giải pháp 8: Biết cách đánh giá sản phẩm, dạy trẻ biết nhận xét tranh.
Khi nhận xét việc khen chê cũng phải khéo léo, lời lẽ nhận xét sản phẩm phải gây cho trẻ niềm vui sướng vì những gì chúng đã tạo nên, phải nhấn mạnh những thành công sáng tạo, những ý định tạo tình thú vị của trẻ, phải chỉ cho trẻ thấy sự gống nhau giữa sự vật với hình ảnh được miêu tả và giúp cho trẻ thể hiện tình cảm, thái độ trước kết quả hoạt động. Bằng lời nói của mình tôi rèn luyện cho trẻ khả năng nhận xét kết quả hoạt động của trẻ, nhận ra những thiếu sót và có hướng sửa chữa những thiếu sót ấy.
Ví dụ: Bài xé dán về phương tiện giao thông của cháu Trần Nguyễn Anh Kiệt chỉ xé và dán chiếc thuyền bằng một màu xanh không có trang trí chiếc thuyền, các bạn nhận xét chưa đẹp. Tôi nhẹ nhàng động viên bạn, khuyến khích bạn lần sau xé dán trang trí thêm cho chiếc thuyền thật sinh động. Và nói với các bạn trong lớp do thời gian hạn chế nên bạn chưa hoàn thanh xong, vào giờ hoạt động chiều ban sẽ hoàn thành tiếp bức tranh.
Khi dạy trẻ nhận xét tranh của bạn, hay giới thiệu tranh của mình, tôi đã gợi mở hướng dẫn trẻ nhân xét, về nội dung, màu sắc bố cục của bức tranh và muốn quan sát kỹ tác phẩm của bạn.
1.2. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết (nếu là giải pháp cải tiến giải pháp đã biết trước đó tại cơ sở):
*Thuận lợi:
Trường mầm non Đại Hiệp đến nay là ngôi trường mới rất đẹp, khang trang và rộng rãi với đầy đủ các trang thiết bị dạy và học. Ngoài những khu vui chơi phục vụ cho tất cả hoạt động, Nhà trường còn trang trí riêng một khu phục vụ cho hoạt động phát triển ngôn ngữ nói chung và hoạt động kể chuyện sáng tạo nói riêng với đầy đủ các đồ dùng tranh ảnh, sách, tranh truyện, rối, sân khấu…phù hợp với từng độ tuổi theo các chủ đề rất đẹp và lôi cuốn trẻ.
Trong phòng học tại lớp Nhỡ 6 tôi luôn trang trí phù hợp với các sự kiện, môi trường đẹp, gần gũi, hấp dẫn trẻ với sĩ số là 28 cháu.
Giáo viên trong lớp phối hợp nhịp nhàng và làm rất nhiều đồ dùng đồ chơi tự tạo cho trẻ học và chơi.
Được phụ huynh học sinh quan tâm, giúp đỡ và cùng phối hợp với giáo viên trong công tác chăm sóc nuôi dưỡng giáo dục trẻ.
Đề tài dựa vào quan điểm giáo dục trẻ em phát triển toàn diện việc đưa chương trình chăm sóc giáo dục trẻ, lấy trẻ làm trung tâm dựa trên tâm lý của trẻ để rút ra một số phương pháp biện pháp giúp trẻ tham gia tích cực và có sang tạo trong hoạt động.
Thông qua hoạt động tạo hình giúp trẻ hình thành và rèn luyện ở trẻ khả năng đánh giá và tự đánh giá, tạo điều kiện cho trẻ phát triển vốn từ giúp cho lời nói truyền cảm hơn và ngôn ngữ được mạch lạc hơn, mặt khác hoạt động này còn giáo dục trẻ lòng ham muốn tiếp thu những điều mới lạ, những phương thức hoạt động mới, giúp trẻ hình thành thói quen học tập có mục đích, có tổ chức, biết lắng nghe lời chỉ bảo của cô. Hoạt động tạo hình là môi trường cho trẻ rèn luyện năng lực, điều khiển hành vi của mình nhờ có hoạt động này mà vốn hiểu biết của trẻ về thế giới xung quanh được tăng lên.
*Khó khăn:
Qua việc áp dụng sáng kiến đem lại một số hiệu quả trong giáo dục trẻ vẫn còn một số khó khăn, hạn chế trong quá trình áp dụng như:
Lớp tôi nhiều cháu còn nhút nhát, chưa mạnh dạn khi tham gia vào các hoạt động nên rất hạn chế trong việc chủ động sáng tạo.
Trong quá trình tổ chức hoạt động kể chuyện sáng tạo cô cho trẻ kể lại chuyện có sẵn trên nền tranh cô đã chuẩn bị hoặc xếp tranh theo gợi ý cô (áp đặt) và cung cấp nội dung cho trẻ kể nên việc hoạt động nhóm thường không có hiệu quả, chủ yếu trẻ cầm tranh để chuẩn bị lên xếp theo thứ tự đã được phân trước.
Giáo viên thường tổ chức hoạt động kể chuyện sáng tạo như một nội dung hỗ trợ cho hoạt động khác, không tổ chức như một hoạt động chính thức.
1.3. Khả năng áp dụng của sáng kiến8:
Sáng kiến có thể áp dụng trong tất cả các lớp tại trường Mầm non, đáp ứng việc thực hiện chuyên đề Trường Mầm non lấy trẻ làm trung tâm và phát huy sự sáng tạo của trẻ.
1.4. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
Để sáng kiến áp dụng có hiệu quả cần phải đảm bảo các điều kiện sau:
a. Điều kiện về con người
– Cần có sự thống nhất về kế hoạch, nội dung, hình thức tổ chức thực hiện của tập thể cán bộ, giáo viên trong nhà trường.
– Tuyên truyền và vận động phụ huynh ủng hộ nguyên vật liệu làm đồ dùng đồ chơi và cùng trẻ làm những đồ dùng ngộ nghĩnh theo ý thích.
b. Điều kiện về cơ sở vật chất
– Cần phải lập được kế hoạch, xây dựng bài giảng theo chủ đề một cách cụ thể, chi tiết, sáng tạo.
– Cần phải có sự ủng hộ kinh phí từ phụ huynh học sinh, của nhà trường.
– Địa điểm tổ chức phải đảm bảo phù hợp, sạch sẽ và an toàn cho trẻ.
– Đồ dùng đồ chơi cho trẻ phải đẹp mắt, phù hợp, an toàn cho trẻ.
2. Những thông tin cần được bảo mật – nếu có:
3. Danh sách những thành viên đã tham gia áp dụng thử hoặc áp dụng sáng kiến lần đầu – nếu có:
4. Hồ sơ kèm theo (Bản mô tả nội dung sáng kiến có thể minh họa bằng các bản vẽ, thiết kế, sơ đồ, ảnh chụp mẫu sản phẩm… – nếu có)